Ο ρόλος του εκπαιδευτικού στα χρόνια της εφηβείας

Επιστρέφοντας από τις καλοκαιρινές μου διακοπές, στο πλοίο συνάντησα μια παρέα εφήβων οι οποίοι μόλις είχαν τελειώσει το σχολείο.  Άλλοι ενθουσιώδεις, άλλοι πιο εσωστρεφείς, είχαν αρχίσει να σχολιάζουν τους καθηγητές τους.  Οι γνώμες διχάζονταν, όμως ένα πράγμα ήταν εμφανές: οι καθηγητές, αυτοί οι «δάσκαλοι» και άρα (ελπίζω) παιδαγωγοί επηρέαζαν τις ζωές αυτών των εφήβων, τις χρωμάτιζαν, τις διαμόρφωναν είτε με τα λόγια τους είτε με τις πράξεις τους.

             Και ξεκίνησα να σκέφτομαι, ορμώμενη και από τις δικές μου εμπειρίες, τι σημαίνει να είναι κάποιος εκπαιδευτικός και αν το επιλέγει – παιδαγωγός;

 Έρευνες δείχνουν ότι το σχολείο και οι επιδόσεις έρχονται δεύτερα στο πλαίσιο των ανησυχιών των εφήβων.  Και δεδομένου ότι ο έφηβος έχει ανάγκη από καθοδήγηση η οποία όμως να μην προέρχεται από τους γονείς του, τότε ο καθηγητής καλείται να αναλάβει και άλλους ρόλους, περισσότερο παιδαγωγού και μέντορα  

 Ο παιδαγωγός μπορεί να μάθει στον έφηβο ότι η άποψή του είναι σεβαστή και ότι έχει αξία με το να τον ακούει και να συζητάει μαζί του.  Το να είναι κανείς καλός ακροατής, είναι μια τέχνη που λίγοι ξέρουν καλά.  Δεν είναι ανάγκη πάντα ο παιδαγωγός να συμφωνεί με τον έφηβο, αλλά ανάγκη είναι να τον κάνει να αισθάνεται σημαντικός και άξιος προσοχής και σεβασμού, με το να τον ακούει και να είναι διαθέσιμος.  Με αυτόν τον τρόπο η εξουσία και η αδιαλλαξία μετατρέπεται σε πνεύμα διαλόγου και συνεργασίας

 Ο παιδαγωγός μπορεί να μάθει στον έφηβο να μην κρίνει και κατηγορεί τους άλλους, παρά να αξιολογεί δίκαια και να αναλαμβάνει την ευθύνη των πράξεών του.  Με αυτόν τον τρόπο, ο αρνητισμός και η σκληρή κριτική αφήνουν το χώρο στην αποδοχή του άλλου όπως και να είναι, στην ευθύνη του εαυτού και στην αυτογνωσία.

 Ο παιδαγωγός μπορεί να μάθει στον έφηβο να είναι ανοικτός σε νέες αντιλήψεις και σε πολιτισμικά «διαφορετικούς» κόσμους.  Με αυτόν τον τρόπο, ο έφηβος μαθαίνει να επαναπροσδιορίζει και να αξιολογεί ασταμάτητα τον εαυτό του και τις αξίες του.  Μαθαίνει να έχει εμπιστοσύνη στο ένστικτό του και να επιλέγει πια τα δικά του πιστεύω και όχι αυτά που του έχουν «ποτιστεί» τυφλά.

 Ο παιδαγωγός μπορεί να μάθει στον έφηβο οτι δεν είναι τέλειος, δεν χρειάζεται να είναι τέλειος και ότι δεν πρόκειται όλοι πάντα να τον αγαπούν ή να τον δέχονται.  Και ότι αυτό είναι εντάξει! Με αυτόν τον τρόπο, ο έφηβος μαθαίνει να είναι ανθρώπινος, να μην κατακλύζεται από άγχος και να μην φοβάται να κάνει λάθη

 Ο παιδαγωγός μπορεί να μάθει στον έφηβο ότι δεν γνωρίζει τα πάντα.  Δεν είναι δουλειά του να σώσει τον κόσμο, αλλά μπορεί να ξεκινήσει με το να μαθαίνει διαρκώς καλύτερα τον εαυτό του.  Με αυτόν τον τρόπο ο έφηβος μαθαίνει να ξεχωρίζει μεταξύ ενοχής και υπευθυνότητας και τη σημαντικότητα να βάζει όρια και να λέει «όχι».

Ο παιδαγωγός μπορεί να μάθει στον έφηβο ότι οτιδήποτε θέλει να επιτύχει, χρειάζεται να δουλέψει γι αυτό και ότι καμιά φορά είναι εντάξει να ζητάμε βοήθεια.  Με αυτόν τον τρόπο ο έφηβος μαθαίνει τη διαφορά μεταξύ του «εύχομαι» για κάτι και « δουλεύω» για κάτι.  Συνεπώς, για να επιτύχει κανείς, χρειάζεται κατεύθυνση, πειθαρχία και επιμονή και ο παιδαγωγός είναι ο καλύτερος για να του το διδάξει αυτό.

 Ο παιδαγωγός μπορεί να μάθει στον έφηβο να είναι ευγνώμον και να ευχαριστιέται με απλά πράγματα τα οποία τα παίρνουμε ως δεδομένα: καθαρό νερό, ένα ζεστό μπάνιο, μια ωραία παρέα.  Με αυτόν τον τρόπο, ο έφηβος μαθαίνει να είναι ευγνώμον γι αυτά που έχει παρά να παραπονιέται γι αυτά που δεν έχει

 Ο παιδαγωγός μπορεί να μάθει στον έφηβο ότι πραγματικά λαμβάνουμε πράγματα όταν δίνουμε και μοιραζόμαστε γνώσεις, συναισθήματα, εμπειρίες, κατανόηση.  Με αυτόν τον τρόπο ο έφηβος μαθαίνει ότι αρχές όπως ειλικρίνεια, ακεραιότητα και εντιμότητα δεν είναι ξεπερασμένες.  Το αντίθετο, είναι το θεμέλιο για να κτίσει κανείς τη ζωή του αν θέλει να λέγεται άνθρωπος και να τιμά τη ζωή.

 Με αυτά τα «μαθήματα» ο παιδαγωγός έχει την ευκαιρία να μαθαίνει στον έφηβο να παίρνει την ευθύνη του εαυτού του, να μένει πιστός σε αυτόν, να μην προδίδει τις αρχές του και να μην ικανοποιείται για κάτι λιγότερο από ότι επιθυμεί η καρδιά του.  Εφόσον ο εκπαιδευτικός περνάει ένα σημαντικό μέρος της ημέρας με τους εφήβους, έχει πραγματικά την ευκαιρία να τους σμιλέψει.  Το μόνο που έχει να κάνει, είναι να προσπαθεί και εκείνος όσο μπορεί, με τη ζωή του και τις καθημερινές πράξεις του να ακολουθεί τα λόγια του